मुळाक्षरानुसार डोंगररांगेनुसार जिल्ह्यानुसार प्रकारानुसार श्रेणीनुसार

मधुमकरंदगड (Madhu makarandgad) किल्ल्याची ऊंची :  4050
किल्ल्याचा प्रकार : गिरीदुर्ग डोंगररांग: महाबळेश्वर
जिल्हा : सातारा श्रेणी : मध्यम
महाबळेश्वरच्या मुंबई पॉईंट वरुन सुर्यास्त पाहाताना तो घोड्याच्या पाठीवरच्या खोगीरी सारख्या दिसणाऱ्या (" Saddle back") डोंगराच्या मागे होतो . हा डोंगर म्हणजेच मधुमकरंदगड . मधु आणि मकरंद हे जोड किल्ले पूर्व - पश्चिम पसरलेल्या डोंगरारांगेवर वसलेले आहेत. यातील पूर्वेकडील शिखरावर मकरंदगड आणि पश्चिमेकडील शिखरावर मधुगड आहे .

मधुमकरंद गडाच्या पायथ्याशी असलेल्या हातलोट गावातून कोकणातील बिरमणी (जिल्हा रत्नागिरी) या गावात उतरणाऱ्या प्राचीन हातलोट घाटाचे रक्षण करण्यासाठी या किल्ल्यांची निर्मिती करण्यात आली होती .

मधुमकरंदगड गडाच्या माचीवर घोणसपूर हे गाव आहे. गावात जंगम लोकांची वस्ती आहे. हे गाव पूर्णपणे शाकाहारी आहे. या गावात मांसाहार करु नये असा फलक मंदिराजवळ लावलेला आहे.

मधु गडावर जाणारी वाट मोडल्यामुळे गडमाथ्यावर जाण्यासाठी सुरक्षिततेच्या दृष्टीने गिर्यारोहण साहीत्य आणि दोर वापरणे आवश्यक आहे .
24 Photos available for this fort
Madhu makarandgad
पहाण्याची ठिकाणे :
मधु-मकरंद गडाच्या माचीवर घोणसपूर हे गाव आहे. या गावात येण्यासाठी दोन वाटा आहेत . एक चतुर्बेट गावामार्गे आणि दुसरी हातलोट गावामार्गे आहे . या दोन्ही वाटांनी आपण घोणसपूर गावातील मल्लिकार्जुन मंदिरापाशी पोहोचतो. या मंदिराजवळ काही झिजलेल्या वीरगळी आणि सतीचा हात पाहायला मिळतात . मल्लिकार्जुन मंदिराच्या बाजूने चढत जाणारी पायवाट मकरंदगड किल्ल्यावर जाते . डोंगराच्या धारेवरुन चढणाऱ्या या वाटेने १५ मिनिटाचा खडा चढ चढल्यावर आपण किल्ल्याच्या उध्वस्त प्रवेशद्वारापाशी पोहोचतो. येथे दगड फोडून किल्ल्याचे प्रवेशद्वार बनवलेले होते. त्यामुळे या प्रवेशव्दाराला नैसर्गिक संरक्षण मिळालेले होते . प्रवेशव्दारातून गडावर प्रवेश केल्यावर एक वाट किल्ल्याच्या माथ्यावर जाते तर उजवीकडे जाणारी वाट किल्ल्याच्या डोंगराला वळसा घालून किल्ल्याच्या मागच्या बाजूला जाते . या वाटेने १० मिनिटे चालत गेल्यावर आपण मोठ्या खांब टाक्यापाशी पोहोचतो . या टाक्यातील पाणी पिण्यायोग्य नाही .

खांबटाके पाहून आलो त्या मार्गाने परत जाताना खांबटाक्या जवळच गडमाथ्यावर जाणाऱ्या पायऱ्या दिसतात. या पायऱ्या ठिकठिकाणी मोडलेल्या आहेत त्यावरुन जपून चढत गड माथ्यावर पोहोचण्यास ५ मिनिटे लागतात. गड माथ्यावर मल्लिकार्जुन मंदिर आहे. मंदिरा बाहेर उघड्यावर नंदी आहे . मंदिराच्या समोरच्या बाजूला एक उध्वस्त वास्तूचा चौथरा आहे . त्या चौथऱ्यावर वास्तूचे दगड वापरुन एक समाधी बनवलेली आहे . मंदिराच्या मागच्या बाजूला कोणतेही अवशेष नाहीत .


मकरंदगडावरुन महाबळेश्वरचा डोंगर , चकदेव , पर्वत , मधुगड , रसाळ सुमार आणि महिपतगड हे किल्ले दिसतात .

मकरंदगडाच्या माथ्यावरुन उतरण्यासाठी मळलेली वाट आहे . या वाटेने उतरतान मध्ये एक वेगळा दगड पाहायला मिळतो . पाण्यामुळे आणि वाऱ्यामुळे या दगडाची झीज होवून त्यातून आरपार बोगदा तयार झालेला आहे . येथून खाली उतरल्यावर आपण गडाच्या प्रवेशव्दारापाशी पोहोचतो . या ठिकाणी आधी आपण उजवीकडे वळून टाक्याकडे गेलो होतो . आता डावीकडे वळून डोंगराच्या कडेने जाणाऱ्या वाटेने चालत जाताना उजव्या बाजूला एक सुकलेले टाके दिसते . याच पायवाटेने मधू गडावर जाता येते . मधु गडावर जाणारी वाट मोडल्यामुळे गडमाथ्यावर जाण्यासाठी सुरक्षिततेच्या दृष्टीने गिर्यारोहण साहीत्य आणि दोर वापरणे आवश्यक आहे . मधु गडावर एक मोठे पाण्याचे टाके आहे .
पोहोचण्याच्या वाटा :
मधु-मकरंद गडावर जाण्यासाठी दोन वाटा आहेत .

१) चतुर्बेट मार्गे :- महाबळेश्वरहून चतुर्बेट हे गाव ३७ किलोमीटर अंतरावर आहे . महाबळेश्वर - पोलादपूर रस्त्यावर महाबळेश्वर पासून १५ किलोमीटरवर डाव्या बाजूला एक रस्ता जातो याठिकाणी एक कमान असून रामवरदायिनी मंदिर , पार असे यावर लिहिलेले आहे. हा रस्ता थेट चतुर्बेट गावापर्यंत जातो . गावाच्या पुढे घोणसपूरला जाणारा कच्चा रस्ता आहे . चार किलोमीटरच्या रस्त्यावरून जीप किंवा बाईक सारखे वाहन थेट घोणसपूर या किल्ल्याच्या माचीवरील गावात जाऊ शकते .

महाबळेश्वरहून चतुर्बेटला जाण्यासाठी एसटी बस आहेत .
महाबळेश्वर - वाळण - १८. ०० ,
महाबळेश्वर - खरोशी - १५ .००
महाबळेश्वर - दुधगाव १४ . ३० आणि १७.०० मुक्कामी

या एसटी बसने घोणसपूर फाट्यावर उतरुन रस्त्याने चालत घोणसपूर गावात जाण्यासाठी २ तास लागतात . घोणसपूर गावातून मल्लिकार्जुन मंदिराजवळून गडमाथ्यावर जाण्यास पाउण तास लागतो .

२) हातलोट मार्गे :- महाबळेश्वरहून चतुर्बेट हे गाव ३७ किलोमीटर अंतरावर आहे . महाबळेश्वर - पोलादपूर रस्त्यावर महाबळेश्वर पासून १५ किलोमीटरवर डाव्या बाजूला एक रस्ता जातो याठिकाणी एक कमान असून रामवरदायिनी मंदिर , पार असे यावर लिहिलेले आहे. हा रस्ता थेट हातलोट गावापर्यंत जातो . (चतुर्बेट गावाच्या अलीकडे हातलोटचा फाटा आहे.) हातलोट गाव संपल्यावर डाव्या बाजूला ओढ्यावर पूल आहे . हा पूल ओलांडून घरांच्या मधून चढत गेल्यावर आपण १० मिनिटात सपाटीवर येतो . येथेच किल्ल्यावर जाणारी ठळक वाट आहे . दाट जंगलातून जाणाऱ्या यावाटेने आपण दिड ते दोन तासात घोणसपूर गावातील मल्लिकार्जुन मंदिरापाशी पोहोचतो . मंदिरापासून अर्ध्यातासात गडमाथ्यावर पोहोचता येते .

महाबळेश्वर - हातलोट एसटी संध्याकाळी ५ वाजता महाबळेश्वरहून सुटते. ती मुक्कामी हातलोटला असते. सकाळी ७ वाजता महाबळेश्वरला जाते.

राहाण्याची सोय :
मल्लिकार्जुन मंदिरात २० जणांची राहाण्याची सोय होते.
जेवणाची सोय :
गडावर जेवणाची व्यवस्था नाही.
पाण्याची सोय :
किल्ल्यावर पिण्या योग्य पाणी नाही. घोणसपूर गावात आहे .
जाण्यासाठी लागणारा वेळ :
हातलोट मार्गे दिड ते दोन तास, चतुर्बेट मार्गे २ तास लागतात.
जाण्यासाठी उत्तम कालावधी :
पावसाळा सोडून वर्षभर .
मुळाक्षरानुसार इतर किल्ले: M
 मच्छिंद्रगड (Machindragad)  माचणूर (Machnur)  मदनगड (Madangad)  मढचा किल्ला(वर्सोवा किल्ला) (Madh Fort (Varsova Fort))
 माढा गढी/किल्ला (Madha Fort)  मधुमकरंदगड (Madhu makarandgad)  महादेवगड (Mahadevgad)  माहीमचा किल्ला (Mahim Fort)
 माहीम किल्ला (केळवेमाहीम) (Mahim Fort ( Kelve - Mahim))  महिमानगड (Mahimangad)  महिमतगड (Mahimatgad)  महिपालगड (Mahipalgad)
 महिपतगड (Mahipatgad)  माहुली (Mahuli)  माहूर (Mahurgad)  मलंगगड (Malanggad)
 मालेगावचा किल्ला (Malegaon Fort)  मल्हारगड (सोनोरी) (Malhargad)  मंडणगड (Mandangad)  मानगड (Mangad)
 मंगळगड (Mangalgad)  मंगळवेढा (Mangalwedha)  मांगी - तुंगी (Mangi-Tungi)  माणिकदूर्ग (Manikdurg)
 माणिकगड (Manikgad)  मणिकपूंज (Manikpunj)  मांजरसुभा (Manjarsubha Fort)  मनोहर-मनसंतोष गड (Manohar-Mansantoshgad)
 मार्कंड्या (Markandeya)  मिरगड (मिरा डोंगर / सोनगिर) (Mirgad(Songir))  मोहनदर (शिडका) किल्ला (Mohandar(Shidaka))  मोहनगड (Mohangad)
 मोहोळ गढी/किल्ला (Mohol Fort)  मोरागड (Moragad)  मोरधन (Mordhan)  मोरगिरी (Morgiri)
 मोटी दमण किल्ला (Moti Daman Fort)  मृगगड (Mrugagad)  मुडागड (Mudagad)  मुल्हेर (Mulher)